Jakimi cechami powinny charakteryzować się systemy integrujące urządzenia przeciwpożarowe? Część 1/5
Zadaniem systemu integrującego urządzenia przeciwpożarowe jest umożliwienie integracji, wizualizacji, sterowania i zarządzania instalacjami ochrony przeciwpożarowej oraz innymi instalacjami ochrony technicznej różnych producentów w ramach jednej platformy sprzętowo-programowej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, systemy integrujące bez certyfikacji mogą tylko wizualizować informacje uzyskiwane z urządzeń przeciwpożarowych, natomiast bardzo ważna jest możliwość sterowania tymi urządzeniami, np.:
- potwierdzania lub kasowania alarmów pożarowych z SSP,
- blokowania czujek na wypadek awarii,
- sterowania klapami pożarowymi,
- zmiany scenariusza pożarowego na polecenie kierującego akcją ratunkową.
Pełną funkcjonalność integracji urządzeń przeciwpożarowych zapewniają jedynie systemy certyfikowane, które posiadają świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB.
Funkcje systemu zarządzania bezpieczeństwem SMS
Systemy integrujące urządzenia przeciwpożarowe powinny mieć możliwość pełnienia funkcji systemu zarządzania bezpieczeństwem SMS (Security Management System) z integracją wszystkich rodzajów zabezpieczeń technicznych obiektu, obejmujących w szczególności:
- systemy sygnalizacji pożarowej (SSP),
- dźwiękowe systemy ostrzegawcze (DSO),
- stałe urządzenia gaśnicze,
- systemy wentylacji pożarowej,
- systemy oddymiania grawitacyjnego,
- elementy oddzieleń pożarowych (drzwi, kurtyny, bramy),
- systemy oświetlenia awaryjnego,
- systemy detekcji CO i LPG,
- systemy sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN),
- systemy kontroli dostępu (SKD),
- systemy telewizji dozorowej (CCTV),
- inne instalacje i urządzenia wykorzystywane lub sterowane w stanie alarmu pożarowego.
Zdjęcie: kamera tubowa Bosch i czujka firmy Polon-Alfa, źródło: opracowanie własne
Możliwość integracji szerokiego zakresu instalacji technicznych jest ważna ze względu na szereg interakcji pomiędzy systemami ochrony przeciwpożarowej a innymi systemami ochrony technicznej, które są wymagane przepisami prawa lub mogą być przydatne w sytuacji wykrycia pożaru.
Przykładowo, po wystąpieniu alarmu pożarowego drugiego stopnia w danej strefie pożarowej, muszą zostać odblokowane wszystkie przejścia kontrolowane przez SKD w tej strefie, jak również muszą zostać wyłączone układy wentylacji i klimatyzacji oraz zamknięte klapy wentylacji bytowej.
Do weryfikacji alarmów pożarowych mogą być natomiast wykorzystywane obrazy z kamer CCTV. Nawet, jeżeli interakcje pomiędzy poszczególnymi systemami są dokonywane bez pośrednictwa systemu integrującego, np. poprzez wykorzystanie wejść/wyjść przekaźnikowych, to dla potwierdzenia ich realizacji istotna jest możliwość monitorowania SKD, czy systemu zarządzania budynkiem BMS (Building Management System).
Jednoczesny nadzór nad siecią komunikacyjną i urządzeniami zasilającymi
Często spotykamy się z bardzo rozległymi instalacjami ochrony technicznej umiejscowionymi w kilku budynkach, na które składają się podsystemy złożone z tysięcy elementów.
W takich przypadkach kluczowa jest pewność, że urządzenia są odpowiednio zasilane oraz zadziałają w prawidłowy sposób w chwili wystąpienia zdarzenia alarmowego. Jedynie utrzymanie poprawnej komunikacji pomiędzy systemami i urządzeniami pozwala na właściwą ocenę sytuacji oraz podjęcie adekwatnych działań do zaistniałego zdarzenia.
Dlatego system integrujący powinien równocześnie nadzorować urządzenia zasilające oraz sieć komunikacyjną systemów bezpieczeństwa.
Rozproszona architektura sieciowa systemu integrującego urządzenia przeciwpożarowe
System integrujący urządzenia przeciwpożarowe powinien posiadać architekturę sieciową rozproszoną. Podstawowymi elementami takiej architektury powinny być certyfikowane zabudowy serwera, urządzeń komputerowych (terminali operatorskich) i sterownikowych (koncentratorów interfejsów) oraz modułów wejść/wyjść dwustanowych, wraz z oprogramowaniem i pełnym wyposażeniem w urządzenia komunikacyjne, zasilające i zabezpieczające, które wyszczególnione są w świadectwie dopuszczenia CNBOP-PIB.
Ważne jest, aby system ten był kompletny, tzn. obejmował wszystkie elementy pozwalające na budowanie zintegrowanych systemów zarządzania bezpieczeństwem pożarowym bez potrzeby stosowania dodatkowych urządzeń nie posiadających certyfikacji (itp. zewnętrznych serwerów, na których instalowane jest oprogramowanie zarządzające, switchy, itp.).
Zdjęcie: szafa serwera SO-5S, źródło: opracowanie własne
Redundantna i hierarchiczna struktura systemu
System sterujący urządzeniami przeciwpożarowymi powinien zapewniać możliwość tworzenia hierarchicznych i redundantnych struktur z wieloma serwerami, terminalami operatorskimi i koncentratorami interfejsów.
Poszczególne elementy systemu powinny komunikować się ze sobą poprzez dedykowane połączenia Ethernet TCP/IP lub RS-485, zrealizowane w topologii ringu dla zapewnienia dwóch dróg komunikacji pomiędzy każdym z urządzeń. Konkretny sposób komunikacji powinien być określony przez dokumenty certyfikacyjne, np. w krajowej ocenie technicznej. Dla połączeń po sieci Ethernet powinny być stosowanie bezpieczne protokoły komunikacyjne z możliwością szyfrowania zgodnie ze standardem protokołu TLS.
Taka funkcjonalność jest w szczególności istotna dla budynków wysokościowych oraz dla rozległych obiektów obejmujących często kilka budynków, gdzie występuje potrzeba zlokalizowania poszczególnych urządzeń systemu w różnych miejscach, a dla zapewnienia odpowiedniego bezpieczeństwa wymagane jest zastosowanie układów redundantnych. Szyfrowanie komunikacji w sieci Ethernet jest jednym z elementów zapewnienia bezpieczeństwa cyfrowego systemu.
Kable miedziane lub światłowodowe
Do połączeń pomiędzy rozproszonymi elementami systemu mogą być stosowane kable miedziane lub światłowodowe.
Zaleca się wykorzystywanie kabli miedzianych o odporności ogniowej PH 90 lub kabli światłowodowych zachowujących integralność systemu w czasie pożaru przez 90 minut wg IEC 60331-11 i IEC 60331-25.
W przypadku wystąpienia pożaru w danej strefie pozwoli to na wykorzystanie funkcjonalności systemu do wspomagania służb użytkownika lub straży pożarnej w czasie prowadzenia akcji ewakuacyjnej lub ratunkowej, umożliwiając w razie potrzeby zresetowanie wykonywanego aktualnie scenariusza pożarowego i uruchomienie odpowiedniego scenariusza dla innej strefy.
----------------------------------------------------------
Piotr Chojnicki, dyrektor Pionu Wdrożeń Telbud S.A., specjalista w zakresie komputerowych systemów nadzoru i sterowania, zintegrowanych systemów zarządzania bezpieczeństwem i systemów automatyki
